Uit de diepte
Op Palmzondag wordt Jezus met palmtakken en gejuich begroet. Nog geen week later volgt het verraad. Vandaag halleluja en morgen kruisig hem. Er wordt vaak gezegd dat een mens pas in nood zijn vrienden leert kennen. In het geval van Jezus waren dat er niet erg veel. Zou dat voor ons allen gelden als de nood aan de mens komt? Tegenover mij in de boshut van de Verwondering zit de Passion-professor. Mirella Klomp onderzoekt al jaren de populariteit van The Passion en andere hedendaagse uitvoeringen van Passies, voor haar onderzoeksproject Passion resurrexit.
Ze is theoloog en moeder van twee jonge meisjes. Tijdens haar passieonderzoek is het lijdensverhaal wel erg dichtbij gekomen. Tweemaal trof haar een ernstige depressie en een jaar geleden kreeg ze de diagnose borstkanker. De behandelingen tegen de kanker waren zo zwaar en haar pijn zo hevig dat ze van uur naar uur moest leven. Totdat ook dat niet meer uit te houden was en ze van minuut naar minuut kroop. Ook in háár ellende bleek wie haar echte vrienden waren. Ervaringsdeskundigen hadden het haar al voorspeld. Op een hand waren ze te tellen: die ene vriendin die haar hielp bij het toedienen van injecties in haar been. Zij was Mirella zeer nabij. En haar man die thee serveerde met een rietje dat hij alvast had voorgebogen. God bleek een rietje te zijn. De vriend die psalm 25 voor haar zong: ‘Houd mij in leven.’ De mensen die een broodje voor haar smeerden, die hielden haar in leven. Dat was God. Ja, Mirella kent het grote lijdensverhaal van Jezus. Hij was zo bang dat hij bloed zweette. Hij was ook eenzaam en vroeg aan z’n vrienden of ze misschien een uur met hem waken konden. Eigenlijk konden ze dat niet. En dan dat kruis zelf. Maar ook zij kent de totale Godsverduistering. Tijdens het eenzame uitgeputte wachten op verlossing dacht ze veel aan Psalm 130. Zingen kon ze de verzen niet. Uit de diepte. De Profundis.
Uit de diepte roep ik tot u, JHWH,
Heer, hoor mijn stem,
wees aandachtig, luister
naar mijn roep om genade.
Ik zie uit naar JHWH,
mijn ziel ziet uit naar hem
en verlangt naar zijn woord,
mijn ziel verlangt naar de Heer,
meer dan wachters naar de morgen,
meer dan wachters uitzien naar de morgen.
Wachten tot er een uur voorbij was, een halfuur, een minuut. Waarom hebt Gij mij verlaten? Vanwege de pijn kon Mirella haar twee kinderen nauwelijks tegen zich aanhouden. Als onderzoeker weet ze dat er veel schone kunst rondom het lijdensverhaal is gemaakt. Daarmee lijkt soms de smerigheid van het fysieke menselijke lijden over het hoofd gezien te worden. Maar alles aan je lijf gaat kapot. Ook bij Jezus. Ja, eerst hosanna en daarmee kruisig hem, zo lijkt het in onze samenleving vaak te gaan. De norm is dat het goed gaat, dat je mooi en succesvol bent. Mirella weet nu dat lijden ons iets zeggen wil. Het hoort bij het leven en ook bij God. Toen het nog heel slecht ging bracht ze toch de kinderen naar school. Ze was buiten adem en de juf zei: ‘Jij hebt je laten zien, langzaam de trap op bewegend. Je was er wel. Je had de kinderen ook alleen naar school kunnen laten gaan. Door je niet te verstoppen help jij ons.’ Lijden maakt deel uit van het leven, daar hoef je je niet voor te schamen. Als je jezelf in je kwetsbaarheid laat zien krijgt de ander de gelegenheid je naaste te worden. Volgende week vieren we de opstanding. Haar eigen opstanding vond plaats toen Mirella zestien was. Tot die tijd was ze zo verlegen dat ze alleen maar naar haar schoenpunten keek. Toen besloot ze dat het zo niet langer kon en richtte ze zich op. Ze leeft alsof ze toekomst heeft. Misschien is ze over twee jaar dood, maar ze doet wat haar hand vindt om te doen. Soms vloekend. Een mens moet mogen zeggen dat het leven soms ondragelijk is. Mirella heeft een tip voor ons de komende week. Pilatus zegt: ‘Zie de mens.’ Veel lijdende mensen worden niet gezien. Laten we onze ogen en ons hart voor hen openen en doen waartoe we geroepen zijn.
De Verwondering, zondag 25 maart om 08.30 uur op NPO2.