Op de drempel van de lijdenstijd
We wandelen onder een bibberig zonnetje over de hei. Mijn rijpe concertvriend is 86 jaar. Zijn levenspad zat vol gaten en hobbels. Een man met levenservaring, zogezegd.
Hij spreekt me streng toe, zo lijkt het: ‘Een mens kan alleen huilen om zijn eigen leed.’ Dat geloof ik niet. Niets kan mij bijvoorbeeld zo ontroeren als Maria met haar gestorven zoon in haar armen. De pietà. Terwijl ik zelf nooit een eigen kind verloren heb.
Bij zo’n uitspraak vind ik mijn oude vriend geen wijze herder. Hoe kan ik mij op dit wonderlijke levenspad veilig door hem laten hoeden? Waar zijn de ware wegwijzers? Ik kijk naar de wandelstok van mijn tochtgenoot.
Misschien is het leven zelf wel onze grootste leraar. Want door mijn eigen schade en schande heb ik langzaamaan begrip gekregen voor m’n eveneens soms stuntelende medemens. Als we ons eigen leed moedig onder ogen zien, blijkt ons hart misschien wel in staat tot zachtheid en mededogen voor de ander, die immers sprekend op ons lijkt.
Zo werd het me door zelfonderzoek helder dat woede gevangen liefde is. Dat angst bevroren verdriet kan zijn.
Zou de rijpe concertvriend dat bedoelen? Hij grinnikt, terwijl hij op zijn stok leunt. Valt er wat te lachen? Heb ik iets gemist?
‘Zonder heel veel humor worden we in deze doorgedraaide tijd binnen de kortste keren stapelmesjogge’, zegt hij. Zomaar een tussendoortje blijkbaar. We staan stil. Ik voel dat er een belangrijke les aankomt.
‘Gulheid, liefde, compassie en humor lijken vrienden van elkaar te zijn’, zegt mijn heideherder.
Ik weet dat hij een eenzaam jongentje was dat door de keuze van zijn ouders voor de NSB in zeer pijnlijke situaties is beland. In een strafkamp heeft hij ooit de moed ontwikkeld zijn eenzaamheid en vernedering recht in het gezicht te zien. Hij leerde knielen bij het onomkeerbare, hartverscheurende feit van zijn verlies. Zo opende hij zijn hart. Toen kon de troost binnenstromen.
Ik voel mededogen opkomen voor dat weerloze jongetje dat me vreemd bekend voorkomt. Dit zijn de dagen van weerloosheid en moed.
Van pijn en humor.
Van oude verhalen en nieuwe inzichten.
(Column voor Perspektief)