Nieuw toekomstmotto
Toen de eerste symfonie van Sergej Rachmaninov door pers en publiek met de grond gelijk werd gemaakt, raakte de componist in een diepe depressie. Nooit meer is dit werk tijdens zijn leven uitgevoerd. De kritiek legde de creativiteit van Rachmaninov voor lange tijd volledig lam.
Hoe verwoestend is smalende smaad. Ik zit in de concertzaal en luister ademloos naar de weemoedige, onaardse klanken van zijn tweede pianoconcert en denk aan de depressieve Sergej.
Wat valt hier te leren? Een wijze leraar zei ooit dat we, voordat we onze mening geven, ons drie dingen moeten afvragen. Ten eerste: is het nodig wat ik ga zeggen? Ten tweede: is het waar wat ik ga zeggen? En ten derde: kan ik het in liefde zeggen?
Als we niet drie keer ja kunnen antwoorden op die vragen, is het beter om er maar het zwijgen toe te doen. Misschien komt er dan ruimte vrij om mededogen te voelen, voordat we iemand tot het slachtoffer van ons ongezouten vooroordeel maken.
Moge erbarmen de wereld omarmen.
De zaal barst los in uitzinnig applaus en gejuich. Hoe zou Sergej dat gevonden hebben?
Vond hij nog tijdens zijn leven een manier om zich tegen de woede of vreugde van de buitenwereld te beschermen?
Er wordt op m’n schouder getikt. Ik kijk in de olijke ogen van een flamboyante man met alpinopet en opvallende snor. Regelmatig vertoeft hij als God in Frankrijk. We lopen samen naar de foyer. Ik vraag hem hoe hij ooit op het weinig voor de hand liggende idee gekomen is om als Hollander wijn te gaan verbouwen in een wijnland bij uitstek.
Hij vertelt over zijn eerste oogst: tachtigduizend flessen die niet te hachelen bleken.
Na alle weemoed van Rachmaninov moet ik ineens onbedaarlijk lachen. Wat bezielt deze man? De wijnboer antwoordt: ‘Overschat jezelf. Onderschat problemen.’
Hij voegt eraan toe: ‘Als je alles van tevoren zou weten, zou je er toch nooit aan beginnen?’
Dan had Rachmaninov inderdaad waarschijnlijk nooit een noot op papier gezet. Gelukkig heeft hij dat wél gedaan. Onderschat problemen. Wat een inspirerende gedachte. Dat wordt mijn motto voor de toekomst.
(Column voor Perspektief)